Rafiński Teodor Seweryn (1907–1978), lekarz pediatra, profesor Akademii Medycznej w Poznaniu. Ur. 8 XI w Wilczu w pow. bydgoskim, był synem Władysława (zm. 1951), kierownika mleczarni spółdzielczej, i Anastazji z Gajewskich starszym bratem Romana (zob.).
W l. 1915–27 R. uczył się w państwowym gimnazjum w Tucholi, potem w Chojnicach, gdzie zdał maturę. Następnie studiował medycynę na Uniw. Pozn.; tu w lipcu 1934 uzyskał dyplom lekarza, już od r. 1930 pracował w Zakładzie Fizjologii pod kierunkiem Leona Zbyszewskiego, początkowo jako asystent wolontariusz; w r. 1934 został młodszym, a w r. 1935 starszym asystentem. Na podstawie wykonanej w tym zakładzie pracy pt. Badania doświadczalne nad uśpieniem za pomocą Evipan-Natrium („Now. Lek.” T. 16: 1937) otrzymał doktorat w marcu 1938. Roczny staż lekarski odbył na oddziałach ginekologiczno-położniczym, chirurgicznym i wewnętrznym Szpitala Wojskowego Dowództwa Okręgu Korpusu VII, a od października 1936 pracował jako asystent wolontariusz na oddziale dziecięcym Szpitala Miejskiego. Od 1 IV 1938 do września 1939 był starszym asystentem w Klinice Chorób Dziecięcych Uniw. Pozn. u Karola Jonschera. Ogłosił 5 prac, w tym jeszcze w czasie studiów wspólnie z Jarosławem Billewiczem-Stankiewiczem Krótki podręcznik do ćwiczeń z fizjologii dla studentów medycyny i przyrody (P. 1932). W latach międzywojennych należał do Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej RP. W kampanii wrześniowej 1939 R. był ochotniczo kierownikiem i zarazem jedynym lekarzem szpitala polowego utworzonego przez Polski Czerwony Krzyż (PCK) w Brwinowie pod Warszawą, aż do ewakuacji rannych żołnierzy do szpitala powiatowego w Rawie Mazowieckiej z końcem września. Po powrocie do Poznania już w listopadzie t. r., został wysiedlony wraz z rodziną do Generalnego Gubernatorstwa i zamieszkał w Skierniewicach. Prowadził tu prywatną praktykę pediatryczną i chorób wewnętrznych, a przy Ośrodku Zdrowia Ubezpieczalni Społecznej zorganizował Stację Opieki nad Matką i Dzieckiem i bezinteresownie nią kierował od marca 1940 do końca lutego 1945. W tym czasie brał udział w tajnym nauczaniu personelu PCK i w Pedagogium Nauczycielskim (1944/5); wykładał fizjologię, patologię i higienę dziecka wieku szkolnego. Był członkiem miejscowego zarządu PCK i uczestniczył w akcji pomocy wysiedlonym w mieście i na terenie powiatu, zakładaniu punktów sanitarnych, a w czasie powstania warszawskiego 1944 r. należał do współorganizatorów akcji dożywiania i zwalniania ludzi z transportów obozowych przejeżdżających przez Skierniewice.
R. do Poznania powrócił 2 III 1945. Początkowo pracował jako starszy asystent, a od 1 V t. r. jako adiunkt Kliniki Chorób Dziecięcych Uniw. Pozn. W kwietniu 1947 powołano go do wojska i przydzielono do Wydziału Zdrowia Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (WUBP) w Poznaniu na stanowisko ordynatora Oddziału Pediatrycznego Polikliniki WUBP. Po zdemobilizowaniu w październiku 1949 w stopniu kapitana rezerwy, R. nadal tam pracował jako ordynator do r. 1956. Równocześnie był adiunktem w Klinice, również po wyodrębnieniu z Uniwersytetu Akademii Medycznej (AM) w styczniu 1950; prowadził tu prace badawcze i zajęcia dydaktyczne dla medyków, a w l. 1948–50 także wykłady z anatomii, patologii i fizjologii wieku dziecięcego na uniwersyteckim Studium Wychowania Fizycznego. Habilitował się z pediatrii 16 III 1950 na podstawie rozprawy pt. Zapalenie ucha środkowego jako powikłanie niektórych schorzeń infekcyjnych wieku niemowlęcego (Prace Kom. Med. Doświadczalnej Wydz. Lekarskiego Pozn. Tow. Przyjaciół Nauk, t. VIII z. 1, P. 1949). W pracy tej przedstawił teorię przypuszczalnej etiologii tego schorzenia i metodykę postępowania leczniczego. Docentem pediatrii został mianowany 11 XI 1950, a 22 X 1954 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. przy Katedrze Chorób Dziecięcych na Wydziale Lekarskim AM, gdzie prowadził wykłady z pediatrii, pulmonologii i immunoalergii dla lekarzy i stomatologów. Po śmierci K. Jonschera był od 4 VII 1955 kierownikiem I Kliniki Chorób Dzieci AM, którą kierował aż do przejścia na emeryturę 30 IX 1978. W r. 1954 R. został wybrany na radnego Dzielnicowej Rady Narodowej Jeżyce. Był konsultantem licznych placówek służby zdrowia, m. in.: w Sanatorium Przeciwgruźliczym dla Dzieci «Staszycówka» w Osowej Górze (1949–53), w Sanatorium w Kiekrzu pod Poznaniem, w Prewentorium w Jeziorach, w Ośrodku Dziecięcym w Gnieźnie (1950–51), Sanatoriów Dziecięcych w Zabórzu (Zielona Góra). Był współtwórcą sanatoriów dziecięcych w Kołobrzegu, od lutego 1957 aż do śmierci kierownikiem Ośrodka Naukowo-Badawczego I Kliniki Chorób Dzieci Instytutu Pediatrii AM w uzdrowisku Kołobrzeg i w ostatnich latach współorganizatorem nowego uzdrowiska morskiego dla dzieci w Dźwirzynie. Prowadził również cały czas z wielkim powodzeniem praktykę prywatną. W r. 1960 zorganizował XII Ogólnopolski Zjazd Polskiego Tow. Pediatrycznego w Poznaniu, był współorganizatorem wielu konferencji naukowych m. in.: sympozjum polsko-niemieckiego «Talasoterapia» w Kołobrzegu (1973), «Okresu dojrzewania» w Poznaniu (1973), VII Konferencji Naukowej «Uzdrowiska Kołobrzeg» (1974). Wygłaszał referaty na licznych zjazdach m. in. w Mediolanie (1959), Sofii (1960), Liège (1973), Bad Graal Müritz (Niemiecka Republika Demokratyczna, 1977).
R. był autorem lub współautorem ok. 210 publikacji klinicznych, naukowych, poglądowych i podręcznikowych w zakresie chorób układu oddechowego u dzieci. Stworzył własną szkołę pediatryczną, z której wyszło m. in. 18 doktorów medycyny i 5 docentów. W pierwszym powojennym okresie kontynuował zapoczątkowane w r. 1926 w Klinice Chorób Dziecięcych Uniwersytetu Pozn. badania nad patofizjologią i leczeniem gruźlicy. W tym celu zorganizował w r. 1947 Ośrodek Przeciwgruźliczy wraz ze stacją szczepień BCG. Szeroko rozwinął profilaktykę przeciwgruźliczą opartą na własnych badaniach, które doprowadziły do znacznych ulepszeń w dziedzinie szczepień doustnych u noworodków i postępowania w odczynach poszczepiennych, co przedstawił w kilku pracach: Wartość poznawcza tzw. szybkiego odczynu tuberkulinowego Sutherlanda („Now. Lek.” 1946 z. 10); Zagadnienie konstytucji w gruźlicy dziecięcej (tamże 1947 z. 5); Szczepienie BCG noworodków jednorazową dawką stężoną i zwiększoną („Pediatria Pol.” 1952 nr 1); Wyniki wczesne szczepień przeciwgruźliczych wykonanych szczepionkami przygotowanymi z czterech różnych szczepów BCG („Gruźlica” 1957 nr 3, wspólnie z J. Misiewiczową i in.). Metoda opracowana przez R-ego została przyjęta i wprowadzona przez Min. Zdrowia jako obowiązująca w całym kraju.
R. wraz z współpracownikami prowadził badania nad leczeniem ostrych posocznic gronkowcowych i gronkowcowych zapaleń płuc i wprowadził własną metodę terapeutyczną przy pomocy wymiennego przetaczania krwi: Transfuzja wymienna w leczeniu ciężkich zakażeń u dzieci („Przegl. Lek.” R. 20: 1964 nr 9–wspólnie z U. Radwańską i in.), Dziesięć lat leczenia ciężkich zakażeń u dzieci przy pomocy transfuzji krwi wymiennej (w: Materiały Sympozjum Intensywnej Terapii i III Sympozjum Doraźnej Pomocy, P. 1970 – wspólnie z U. Radwańską i in.). Innym osiągnięciem leczniczym R-ego było przemywanie drzewa oskrzelowego u ciężko chorych noworodków na płucną postać mukowiscydozy: Die Lungenform der Mucoviscidosis in der Neugeborenenperiode („Monatsschrift für Kinderheilkunde” Bd. 113: 1965 H. 8 – wspólnie z S. Nowak i in.). Od początku lat 60-tych szczególną uwagę zwrócił R. na zagadnienia etiopatogenezy i terapii dychawicy oskrzelowej u dzieci (ok. 20 publikacji). Pierwszy zastosował metodę immunologicznego leczenia tej choroby przy pomocy odczulania nieswoistego serią szczepionek «Delbeta» lub stosowania blokad nowokainowych kłębka szyjnego. W szczególnie ciężkich przypadkach dychawicy, pierwszy w Polsce zastosował leki immunosupresyjne. Był wielkim zwolennikiem leczenia chorób układu oddechowego w klimacie nadmorskim (talasoterapia), ze względu na szczególny wpływ uodparniający tego klimatu na organizm człowieka: Some biochemical indices in the evaluation of physical methods used for treatment of bronchial asthma in children („Polish Medical Journal” 1968, vol. 7 nr 6 – wspólnie z H. Chobot-Maciejewską i in.); Talasoterapia w pediatrii („Balneologia Pol.” T. 13: 1968 z. 2–4); Zagadnienie lecznictwa klimatycznego u dzieci („Problemy Uzdrowiskowe” Z. 5: 1973 cz. I); Biometeorolotropizm astmy oskrzelowej w środowisku klimatu morskiego (tamże Z. 1/2: 1975 – wspólnie z H. Chobot-Maciejewską i in.). W „Zarysie pediatrii” pod redakcją K. Jonschera (W. 1956), był autorem wielu rozdziałów, a po jego śmierci redaktorem trzech następnych wydań tego cennego podręcznika (W., Wyd. 2 – 1960, Wyd. 3 – 1962, Wyd. 4 – 1966). Napisał też broszurę dla matek Higiena niemowląt (P. 1947, 1948).
R. był członkiem Komitetów Redakcyjnych „Pediatrii Polskiej”, „Balneologii Polskiej” i „Herba Polonica”, a także rad naukowych: Instytutu Balneoklimatycznego (od r. 1957) i Instytutu Przemysłu Zielarskiego w Poznaniu (od r. 1962). Był prezesem w l. 1951–61, potem wiceprezesem, Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, przewodniczącym (od r. 1975) Oddziału Poznańskiej Sekcji Alergologicznej Polskiego Tow. Lekarskiego, wiceprezesem Polskiego Tow. Higieny Psychicznej, członkiem wielu innych krajowych towarzystw naukowych, członkiem rzeczywistym od r. 1958 Międzynarodowego Tow. Pediatrycznego i od r. 1961 Międzynarodowego Tow. Chorób Klatki Piersiowej. W r. 1974 R. otrzymał Nagrodę Naukową Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, rektorską nagrodę zespołową i nagrodę zespołową I stopnia Naczelnej Organizacji Technicznej za lek czosnkowy «Alliofil». Zmarł 10 XII 1978 w Poznaniu (wskutek wypadku samochodowego); został pochowany na cmentarzu Junikowskim. Był odznaczony m. in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1975).
R. był żonaty dwukrotnie: od r. 1936 z Jadwigą Agnieszką z Terlikowskich, córką profesora Uniw. Pozn., gleboznawcy Feliksa Terlikowskiego, a po rozwodzie z nią ożenił się (1965) z Józefą z Bidzińskich 1. v. Brączkowską, lekarką, z którą też się rozwiódł. Z pierwszego małżeństwa miał dwoje dzieci: Jerzego (1938–1972), lekarza medycyny, i Hannę (ur. 1946), prawnika.
Akademia Medyczna w Poznaniu. Bibliografia publikacji z lat 1945–1955, P. 1958; Bibliografia polskiego piśmiennictwa uzdrowiskowego, „Problemy Uzdrowiskowe” 1982 z. 7/12 s. 224–7; Bibliografia publikacji naukowych Akademii Medycznej za r. 1965 do 1974, „Roczniki Akad. Med. w P.” T. 1–10: 1964/5–1976 (toż w r. 1975: „Pozn. Roczniki Med.” T. 1 [11]: 1977); Bibliografia zawartości poznańskich wydawnictw medycznych okresu międzywojennego 1919–1939, P. 1970 cz. I.; Polski Almanach Medyczny na r. 1956, W. 1957; Akademia Medyczna w Poznaniu. Skład osobowy i spis wykładów 1950/1, 1956/7–1978/9; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964; – Akademia Medyczna w Poznaniu. W 50-lecie rozwoju nauk medycznych w Poznaniu 1920–1970, P. 1969; 25-lat Akademii Medycznej w Poznaniu, P. 1974; Dzieje Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 1919–1969, P. 1972; Hasik J., Juszczyk J., Dzieje Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego i Akademii Medycznej (1919–1979), P. 1979; Nauka w Wielkopolsce, P. 1973; – Kronika Akademii Medycznej w P. od 1 stycznia 1950 r. do 30 września 1957 r., P. 1959 I–II; Kronika i bibliografia dorobku naukowego Akademii Medycznej w Poznaniu 1957/8–1963/4; P. 1967; Kronika Uniw. Pozn. za l. akad. 1945–1954/5, P. 1958; – „Gaz. Zachodnia” 1978 nr 282 s. 4, nr 283 s. 7, nr 284 s. 5, nr 285 s. 8; „Głos Wpol.” 1978 nr 281 s. 5, nr 282 s. 9, nr 283 s. 5, nr 285 s. 2 (fot.); „Kron. M. Poznania” R. 48: 1980 nr 1 s. 64–6 (fot.); „Służba Zdrowia” 1978 nr 52/3 s. 7; „Tyg. Powsz.” 1979 nr 17; „Życie Warszawy” 1978 nr 300; – Arch. Akad. Med. w P.: Akta osobowe R-ego, sygn. 1/143/6, 040 S/5536.
Andrzej Dzięczkowski